Author :
Abstract
Afganistan’ın kuzeybatısında yer alan Herat, tarih boyunca birçok devletin hâkimiyeti altına girmiş, sahip olduğu tarihî geçmiş ve stratejik konum sayesinde bölgenin en dikkat çekici şehirlerinden biri hâline gelmiştir. Coğrafi özellikleri, doğal savunma imkânları ve ticaret yolları üzerindeki konumu nedeniyle Herat, yalnızca bölgedeki yerel güçlerin değil, aynı zamanda dış güçlerin de ele geçirmek istediği bir bölge olmuştur. 1793–1834 yılları arasında Afganistan’da yaşanan iç buhran süreci, Herat’ın bu özelliklerini daha da ön plana çıkarmış; şehir, hem iç çekişmelerin hem de dış müdahalelerin kesişim noktasına dönüşmüştür. İngiltere, Rusya ve İran gibi dönemin büyük güçleri, Herat’ın stratejik konumundan yararlanarak Afganistan’ın iç işlerine müdahale etme imkânı bulmuş; bu müdahaleler, mevcut iç siyasal yapının daha da istikrarsız hâle gelmesine ve iç buhranın derinleşmesine neden olmuştur. Dış güçlerin nüfuz mücadeleleriyle şekillenen bu süreçte, Herat üzerinden yürütülen ittifak arayışları ve siyasi manevralar, Afgan hanlıkları
arasındaki dengeyi bozmuş ve iç istikrarsızlığı kalıcı hâle getirmiştir.
Bu çalışma, 1793–1834 yılları arasında Afganistan’da yaşanan iç buhranın sebeplerini, gelişimini ve sonuçlarını Herat merkezli bir yaklaşımla ele almakta; söz konusu süreçte Herat’ın tarihî ve stratejik önemini tarihsel kaynaklara dayanarak değerlendirmeyi amaçlamaktadır.
Keywords
Abstract
Located in the northwestern region of Afghanistan, Herat has throughout history come under the rule of various states and, owing to its historical depth and strategic position, has become one of the most prominent cities in the region. Due to its geographical features, natural defensive advantages, and location along trade routes, Herat has been a region sought not only by local powers but also by external forces. The period of internal crisis that unfolded in Afghanistan between 1793 and 1834 further brought these characteristics of Herat to the forefront; during this time, the city became a focal point of both domestic strife and foreign intervention. The major
powers of the period, including Britain, Russia and Iran, took advantage of Herat’s strategic position to interfere in Afghanistan’s internal affairs. These interventions contributed to increased instability in the existing political structure and led to a deepening of the internal crisis. In this process shaped by power struggles among external actors, the alliances and political maneuvers carried out through Herat disrupted the balance among Afghan principalities and rendered internal instability more permanent.
This study aims to examine the causes, development and consequences of the internal crisis that took place in Afghanistan between 1793 and 1834 from a Herat-centered perspective, evaluating the historical and strategic significance of the city in light of historical sources.
