Author :
DOI : 10.29228/matad.87542
Year-Number: 2025-2
Publication Date: 2025-11-18 11:50:30.0
Language : Türkçe
Subject : Ortaçağ; Siyasi; Toplumsal; Tarih
Abstract
Hârezm, tarih boyunca stratejik konumu, verimli toprakları ve Ceyhun Nehri’nin sağladığı su imkânlarıyla Türkistan’ın en önemli merkezlerinden biri olmuştur. Bölge, doğu ile batı arasındaki ticaret yollarının kesişim noktasında bulunması ve bereketli toprakları, sulama olanakları ve uygun iklim koşulları sayesinde tarımsal üretim açısından büyük bir zenginlik sunmuştur. Ayrıca Hârezm, farklı etnik ve kültürel grupların bir arada yaşadığı, sosyal ve kültürel çeşitliliği yüksek bir merkez olarak da öne çıkmıştır. Bu çok yönlü özellikler, Hârezm’in sadece coğrafi ve ekonomik önemini artırmakla kalmamış; bölgenin İslâm coğrafyacılarının ilgisini çekmesini ve tarihsel literatürde özel bir yer edinmesini sağlamıştır. Bu çalışma, Hârezm’in tarihî ve coğrafi özelliklerini Belh Coğrafya Ekolü perspektifinden ele almayı amaçlamakta ve böylece bölgenin çok boyutlu değerini daha görünür hâle getirmeyi hedeflemektedir. Araştırma sürecinde, İstahrî, İbn Havkal ve Makdisî gibi ekolün önde gelen temsilcilerinin eserleri temel kaynak olarak kullanılmıştır. Bu kaynaklar doğrultusunda Hârezm’in şehirleri, doğal yapısı, iklimi, tarım ve ticaret hayatı, halkın gündelik yaşamı ile gelenek ve görenekleri incelenerek, bölgenin sahip olduğu çok yönlü ve zengin portresi ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Keywords
Abstract
Khwarezm has been one of the most important centers in Turkestan throughout history due to its strategic location, fertile lands, and the water resources provided by the Amu Darya River. The region has offered great wealth in terms of agricultural production thanks to its location at the intersection of trade routes between the east and west, its fertile lands, irrigation facilities, and favorable climatic conditions. Furthermore, Khwarezm has stood out as a center of high social and cultural diversity, where different ethnic and cultural groups coexisted. These multifaceted characteristics not only increased Khwarezm's geographical and economic importance but also attracted the attention of Islamic geographers and secured it a special place in historical literature. This study aims to examine the historical and geographical characteristics of Khwarezm from the perspective of the Balkh School of Geography, thereby seeking to make the multidimensional value of the region more visible. During the research process, the works of leading representatives of the school, such as Istahrî, Ibn Hawqal, and Makdisî, were used as primary sources. Based on these sources, Khwarezm's cities, natural structure, climate, agricultural and commercial life, daily life of the people, and customs and traditions were examined in an effort to reveal the region's multifaceted and rich portrait.
